Higiena nauczania jest tym dla ucznia, czym higiena pracy dla robotnika. Wynika to z faktu, że o ile podstawową działalnością człowieka dorosłego jest praca, o tyle dziecka w wieku szkolnym uczenie się. Celem higieny nauczania jest więc określenie optymalnych, z punktu widzenia zdrowia, warunków procesu uczenia się i nauczania, co praktycznie sprowadza się do wypracowania norm higienicznych ‘w tym zakresie, a następnie nadzoru nad ich przestrzeganiem. Z uwagi na to, że organizm dziecięcy jest w stadium ciągłego rozwoju normy te są zróżnicowane, inne dla dziecka siedmioletniego, inne dla dwunastoletniego. Determinowane jest to wydolnością rozwijającego” się organizmu dziecięcego, a zwłaszcza jego ośrodkowego układu nerwowego. Nieprzestrzeganie tej zasady może, doprowadzić do nadmiernego obciążenia nauką ucznia lub uczniów oraz do stanu, przemęczenia.
Jest to stan wyczerpania umysłowego, w którym zwykły wypoczynek (sen, spacer, zabawa) nie daje powrotu: do normy. Stan taki charakteryzuje się zmniejszoną wydajnością pracy, bólami głowy, rozdrażnieniem, utratą łaknienia oraz bezsennością. Częściej obserwowane są te stany u dzieci przewlekle chorych, o obniżonej odporności bądź rekonwalescentów. Dotyczy to także dzieci o nieuregulowanym trybie życia (dzieci dojeżdżające do szkoły z innej miejscowości, dzieci z trudnych warunków domowych, a także . dzieci najpilniejsze, bardzo dobrze uczące się i chcące wypełniać wszystkie, nie rzadko, nadmierne polecenia szkoły).
Higienistka szkolna mimo, że w pracy swej powinna indywidualizować zasady higieny nauczania (dotyczy to uczniów z grup dyspanseryjnych) musi koncentrować się na całej zbiorowości szkolnej. Wytycza to organizacja pracy szkolnej. Jej zewnętrznym wyrazem jest rozkład zajęć w szkole.
