woman wearing gray denim jacket and black scarf

BARDZO ISTOTNA ROLA

Bardzo istotną rolę odgrywają także standardy pomiaru. Kiedy ktoś w jednym miejscu na kuli ziemskiej dokona pomiaru, którego wyni­kiem będzie długość „5 centymetrów” lub czas „2 godziny i 34 minu- )ardzo ważne jest, aby każdy, gdziekolwiek by się znajdował, je dokonać tych samych pomiarów i otrzymać takie sameBilly przynosi ojcu o wiele mniejszy kawałek drewna, […]

woman looking side way

GROMADZENIE WIEDZY

Jednym z najważniejszych narzędzi służących nam do gromadzenia wiedzy jest posługiwanie się pomiarem. Metoda pomiaru okazała się bardzo efektywna w naukach przyrodniczych. Nasze zmysły nie są bo­wiem przystosowane do oceniania rozmiarów nawet prostych przed­miotów. Możemy udoskonalić nasze obserwacje przez użycie urządzeń pomiarowych: linijek, wag, zegarów, termometrów, barometrów, pręd­kościomierzy i innych urządzeń tego typu. Wraz z […]

woman in brown crew neck t-shirt holding blue plastic bottle

SUBIEKTYWNA OCENA

Subiektywna ocena jest emocjonalna, stronnicza i oparta na uprze­dzeniach. Ogólnie rzecz biorąc, jest ona przeciwieństwem oceny obiek­tywnej.Weryfikacja opiera się na zbieraniu dowodów i informacji — przede wszystkim przez obserwację. Na tej podstawie oceniamy, czy stwier­dzenia na temat „faktów” są prawdziwe. Często okazuje się, że ogólnie rzecz biorąc, są one prawdziwe, ale podlegają pewnym ograniczeniom co […]

candid photography of woman with broad smile

OBIEKTYWNA WERYFIKACJA FAKTÓW

Rozważmy na przykład zda­nie: „Planety to obiekty astronomiczne, które poruszają się po niebiew układzie odniesienia związanym z gwiazdami stałymi”. Czy to stwier­dzenie należy uznać za prawdziwe?Łatwo też o błędne interpretacje faktów „rozmytych” — zagadnie­nie to będziemy omawiać bardziej szczegółowo w dalszej części tego rozdziału. Ustalenie takiego faktu i określenie granic jego prawdziwo­ści, może być bardzo […]

time-lapse photography of laughing woman with hair covering half of her face

POŚWIĘCONY CZAS

Dyplomaci poświęcali dużo czasu na sprawdza­nie faktów. Ile pocisków — i jakiego typu — ma każde z państw? Gdzie są rozmieszczone? Skąd mamy wiedzieć, czy wyznaczone pociski rze­czywiście zostały zniszczone? I tak dalej… Istnieje zagrożenie, że terroryści mogliby zdetonować ładunek nu­klearny, doprowadzając nawet do zbrojnego konfliktu pomiędzy Stana­mi Zjednoczonymi i Rosją, gdyż każda ze stron będzie […]

grayscale photo of woman with string lights

U PODNÓŻA TRUDNOŚCI

Dzisiaj, ponad dwieście lat po tym, jak ten fałszywy „fakt” został wpisany w konstytucję, naród amerykański ciągle cierpi z powodu głę­boko zakorzenionych problemów rasowych, do których rozwiązania jest bardzo daleko.Podobnie, w latach trzydziestych naszego stulecia Adolf Hitler i jego faszystowscy zwolennicy w Niemczech wierzyli, że należą do wyższej, „aryjskiej” rasy i że Żydzi, Cyganie i […]

woman smiling near tree outdoor during daytime

MNOGOŚĆ PRZYKŁADÓW

Można wskazać wiele historycznych przykładów, w których nie­ostrość, brak faktów lub błędy w sądach miały złowrogie skutki, często trwające wiele stuleci. Na przykład, w XVII i XVIII wieku na południu Stanów rozwinęło się niewolnictwo i stało się istotnym składnikiem gospodarki opartej na uprawie bawełny. Praktykę tę uzasadniano roz­powszechnionym przekonaniem, że ciemnoskórzy mieszkańcy Afryki są członkami […]

woman looking side way

JEDNA Z OBAW

Zastanówmy się nad przyczynami większości wielkich, spektaku­larnych nieszczęść — katastrofy w elektrowni Three Mile Island, kata­strofy w Czarnobylu, awarii Challengera, gigantycznej plamy ropy naf­towej na plaży Alaski, zatrucia chemikaliami tysięcy ludzi w Indiach. Wszystkie one są przykładami błędów człowieka w interpretowaniu faktów, posługiwaniu się sprzętem bądź jego projektach. Na ogół in­strumenty nie kłamią, choć czasami […]